گسل قشم مسبب زلزلههای فراوان در خلیجفارس/ریسک زمینلرزه در ۴ جزیره ایرانی
تاریخ انتشار: ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۴۹۴۱۵۰۱
سرپرست پژوهشکده زلزلهشناسی پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله گسل "قشم" را از جمله گسلهای فعال شناخته شده در منطقه خلیج فارس دانست و تاکید کرد: به نظر میرسد مسبب تعدادی زمینلرزه طی سالیان گذشته، این گسل بوده است؛ چرا که این گسل از حوالی شهر "قشم" تا جزیره "هنگام" بر روی خشکی قابل پیگیری است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش قدس آنلاین، دکتر حمید زعفرانی رویـداد زمین لرزههای مختلف را نشان از زلزله خیز بودن فلات ایـران دانست و افزود: برای نمونه در سال ۱۴۰۰ بیشتر از ۳۶۰۰ زمینلرزه با بزرگای بیش از ۳ ریشتر و به صورت میانگیـن هر ماه یک زمینلرزه با بزرگای بالای ۴.۵ ریشتر رخ داده است.
وی با اشاره به وضعیت لرزهخیزی منطقه خلیج فارس، اظهار کرد: لرزه خیزی و خطر زلزله خلیج فارس در ناحیه گذار بین ناحیه "لرزهخیز زاگرس" و "صفحه عربستان"، هم متاثر از فعالیت لرزهای گسلهای واقع در خشکی حاشیه شمالی آن و هم متاثر از برخی از گسلهای واقع در جزایر ایرانی نظیر قشم است. شکل ذیل لرزهخیزی فلات ایران در سال ۱۴۰۰ را نشان میدهد که فعالیت لرزهای در جزیره قشم و خارک در آن دیده میشود.
شکل ۱-زمینلرزههای با بزرگای بیش از ۲.۵ریشتر
شکل ۱- زمینلرزههای با بزرگای بیش از ۴.۵ ریشتر
دو زلزله ۲۶ دیماه ۱۴۰۰ با بزرگای ۴.۷ و ۴.۸ در جزیره خارک مشخص است.
(تصاویر برگرفته از سایت پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله)
ویژگیهای زمینشناسی منطقه خلیج فارس
زعفرانی به بیان ویژگیهای زمینشناسی منطقه خلیج فارس پرداخت و گفت: خلیج فارس با وسعتی حدود ۲۳۰ هزار کیلومتر مربع باقیمانده دریاهای بزرگتر قدیمی است که همزمان با چین خوردگیهای اواخر زمان (دوران) سنوزوئیک و بالا آمدن تدریجی زاگرس، به مرور به سمت جنوب عقب نشسته و تقریباً در محدوده کنونی باقیمانده است.
سرپرست پژوهشکده زلزلهشناسی پژوهشگاه بینالمللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله با تاکید بر اینکه زمینهای واقع در حاشیه شمالی خلیج فارس از نگاه زمینساختی به دو واحد مشخص و متفاوتی تعلق دارند، اظهار کرد: واحد مهمتر و وسیعتر که در غرب زاگرس گسترش دارد، زمینهای پست "خوزستان" و واحد دوم، کنارههای باریک شمال خلیج فارس از "هندیجان" تا "بندرعباس" است. کنارههای خلیج فارس در این محدوده ادامه چینخوردگیهای زاگرس به حساب میآیند.
وی خاطر نشان کرد: به همین دلیل دنباله چینهای زاگرس به داخل خلیج فارس نیز کشیده شده و تعدادی از جزایر آن را در بر میگیرد.
این استاد پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله جزایر ایرانی خلیج فارس را از نظر هندسه سطحی به صورت مناطق کشیده و موازی ساحل و یا تا حدودی دایرهای شکل دانست و ادامه داد: از گروه نخست زمینهای واقع در حاشیه شمالی خلیج فارس، جزایر "قشم و کیش" را میتوان نام برد که در واقع دنباله زاگرس بوده و بر اثر بالا آمدن سطح آب به صورت جزیره درآمدهاند.
به گفته این محقق جزایری مانند "هرمز"، "ابوموسی"، "تنب کوچک و بزرگ" جزئی از گنبدهای نمکی سری هرمز هستند که در اثر بالا آمدن نمک از لایههای زیرین به وجود آمدهاند.
پراکندگی گسلها در منطقه خلیج فارس چگونه است؟
زعفرانی در پاسخ به این سوال که پراکندگی گسلها در منطقه خلیج فارس به چه صورت است، توضیح داد: به طور کلی مطالعات نشان از وجود گسلش فعال در حاشیه شرقی، شمالی، غربی و برخی از قسمتهای داخل خلیج فارس دارد. خلیج فارس از شرق به گسل "زندان ـ میناب ـ پالامی"، از شمال به گسلهای ژرفنای قدامی زاگرس (The Zagros Fordeep Fault = ZFF)، گسل پیشانی کوهستان (The Mountain Front Fault = MFF) و از غرب به گسل "بصره" محدود میشود.
سرپرست پژوهشکده زلزلهشناسی پژوهشگاه بینالمللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، یادآور شد: داخل خلیج فارس عملکرد گسلهای پی سنگی شمالی - جنوبی مانند بخش جنوبی گسله کازرون، بخش جنوبی خطواره گسل ایذه مشهود است. گسلهای فعال دیگری نیز مانند گسل "قشم" وجود دارند که زمین شناسی خلیج فارس و جزایر موجود در آن را تحت تاثیر فعالیت خود قرار دادهاند.
وی تاکید کرد: در متون تخصصی در زمینه بررسیهای زمینساختی خلیج فارس قطعات گسلهای مهم و طویل ZFF و MFF با اسمهای مختلف مانند گسل "عسلویه"، "رگ سفید" و...نام برده شده است.
لرزهخیزترین جزایر خلیج فارس
سرپرست پژوهشکده زلزلهشناسی پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله با اشاره به گسلهای جنوب ایران، خاطر نشان کرد: طی سالیان گذشته مطالعات متعددی جهت شناخت ساختار پوسته در بخشهای مختلف زون زمینساختی مکران و منطقه خلیج فارس توسط سازمانها و مؤسسات پژوهشی مختلف صورت گرفته است.
وی یکی از آخرین این مطالعات را طرح "شناسایی گسل اصلی مکران و برآورد خطر زلزله و سونامی در حاشیه ساحلی دریای عمان و سواحل مکران" عنوان کرد و گفت: این مطالعه با حمایت دفتر نظام فنی اجرایی سازمان برنامه و بودجه در پژوهشگاه زلزلهشناسی انجام شد و دستاوردهای مهمی برای پروژههای توسعه سواحل مکران داشته است. اما لزوم توجه جامع و متمرکز بر روی بهروز رسانی مطالعات قدیم و شناسایی گسلهای فعال لرزهزا در ناحیه خلیج فارس و ویژگیهای زمینساختی آنها در جهت برآورد دقیق خطر زلزله که اهداف مهندسی، مدیریت بحران و آمایش سرزمینی دارد، نیز بسیار حائز اهمیت است.
زعفرانی اضافه کرد: بررسی زمینلرزههای دستگاهی و تاریخی نشان از فعال بودن گسلهای پیرامون جزیره "قشم" دارد، به طوری که بسیاری از مورخین در یادداشتها و گزارشهای خود به وقوع زمینلرزههایی در این محدوده اشاره کردهاند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه زلزله، گسل "قشم" را از جمله گسلهای فعال شناخته شدهای در منطقه خلیج فارس دانست و تاکید کرد: به نظر میرسد مسبب تعدادی زمینلرزه طی سالیان گذشته، این گسل بوده است؛ چرا که این گسل از حوالی شهر "قشم" تا جزیره "هنگام" بر روی خشکی قابل پیگیری است.
به گفته این محقق، گسل قشم با طول حدود ۶۰ کیلومتر روند شمال غرب ـ جنوب شرق دارد و مشاهدات میدانی به وضوح شواهد مربوط به جابجایی در طول این گسل را نشان میدهد.
لرزه خیزی ۴ جزیره ایرانی خلیجفارس
دکتر احمد رشیدی، عضو هیات علمی گروه لرزه زمینساخت پژوهشگاه بینالمللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله نیز با اشاره به لرزهخیزی ۴ جزیره "عسلویه"، "کیش"، "قشم" و "خارک"، گفت: تعیین مکان زمینلرزههای تاریخی منطقه خلیج فارس و حاشیه جنوبی زاگرس بر مبنای گزارشها و اسناد تاریخی بوده و بر این اساس منطقه عسلویه در سابقه تاریخی به عنوان مجاورت با "بندر طاهری" و "سیراف"، زمینلرزههای بزرگی را تجربه کرده است.
وی خاطر نشان کرد: پژوهشگاه زلزله شناسی، با پشتیبانی شرکت ملی صنایع پتروشیمی مطالعات جامعی برای برآورد خطر زمینلرزه در منطقه ویژه عسلویه در سالهای ۱۳۸۰ و بازنگری آن در ۱۳۹۹ انجام داده و نقشه خطر لرزهای منطقه را بهروز رسانی کرده است. مدلسازی تغییر شکل پوسته در منطقه زاگرس با ترکیب دادههای زلزلهشناسی، ژئودزی، نرخ لغزش گسلها و جهت تنشها، برای ایجاد تصویری از فعالیت لرزهای منطقه و برای توصیف دوره بازگشت زمینلرزههای گسلهای نزدیک به ساختگاه عسلویه برای اولین بار در این پروژه انجام شد و در نهایت نقشههای مقادیر شتاب طیفی طراحی در سطح زمین و سنگ بستر این منطقه آماده شد و در اختیار کارفرما قرار گرفت.
این عضو هیات علمی پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی با تاکید بر اینکه برای تعیین وضعیت لرزهزایی سایر جزایر نظیر قشم، خارک و کیش نیز انجام مطالعات مشابه پیشنهاد میشود، خاطر نشان کرد: علیرغم گزارشها و اسناد تاریخی مبنی بر وقوع زمینلرزههای تاریخی، ولی در برخی موارد مانند جزیره قشم تا قبل از رخداد زمینلرزه در سالهای ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ گسل فعالی در آن گزارش نشده بود، اما با رخداد این زمینلرزه، گسل فعال "قشم" شناسایی و معرفی شد.
وی اضافه کرد: در بین محققان در تعیین مکان زمینلرزههای تاریخی منطقه اختلاف نظر وجود دارد که میتوان آن را ناشی از اختلاف نظر در نسبت دادن خرابیهای مشاهده شده در نواحی مختلف به مراکز مهلرزهای مختلف دانست. با وجود عدم یقین در تعیین محل زمینلرزههای تاریخی تواتر گزارشهای وقوع زمینلرزه در طی قرون متمادی در منطقه مورد مطالعه نشان از تمرکز زمینلرزههای تاریخی در جزیره هرمز، قشم و اطراف آن، منطقه چارک مشرف به جزیره کیش است.
منبع: ایسنا
انتهای خبر/
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: رویداد زمین لرزه منطقه خلیج فارس خاطر نشان زمین ساختی لرزه خیزی گزارش ها لرزه ای گسل ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۹۴۱۵۰۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اعراب میتوانند از جنگ تهران و تل آویو جلوگیری کنند؟
کریستین کواتس اولریشن محقق انستیتوی بیکر در دانشگاه رایس در مطلبی در پایگاه اینترنتی مرکزی عربی واشنگتن دی سی نوشت: سالها جنگ در سایه بین ایران و اسرائیل در ماه آوریل منجر به رویارویی مستقیم بین دو کشور شد و خاورمیانه را در آستانه ورود به یک جنگ منطقهای گسترده قرار داد. این چرخه خشونت که با حمله اسرائیل به ساختمان سفارت ایران در دمشق در اول آوریل آغاز شد و با حمله موشکی و پهپادی بی سابقه ایران در روز ۱۳ آوریل به اسرائیل تداوم یافت، حداقل فعلا تمام شده به نظر میرسد. هرچند حملات تلافی جویانه طرفین ظاهرا فروکش کرده، اما این اقدامات نشان دهنده افزایش قابل توجه تنش بود و حکایت از آن دارد که آتش اختلافات در منطقه با گذشت بیش از شش ماه از جنگ بین اسرائیل و حماس همچنان شعله ور است.
به گزارش انتخاب، برای دولتهای عربی منطقه که خواستار گفتگو و دیپلماسی جهت خودداری از گسترش جنگ غزه به کل منطقه هستند، یک جنگ تمام عیار بین ایران و اسرائیل آنها را در معرض آتش متقابل طرفین قرار خواهد داد. چنین نتیجهای بدترین سناریوی ممکن خواهد بود که رهبران ۶ کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس سال هاست به دنبال اجتناب از آن هستند. روابط دفاعی و امنیتی آنها با ایالات متحده و (به خصوص بحرین و امارات) با اسرائیل، آنها را در برابر حملات متقابل مستقیم و غیرمستقیم آسیب پذیر خواهد ساخت. پس از حل و فصل رقابتهای ژئوپلتیک مابین کشورهای عربی منطقه در دهه ۲۰۲۰، اولویتهای منطقه خلیج فارس به سمت نزدیکی روابط و کاهش تنش تغییر کرده، اما این اولویت با به صدا درآمدن ناقوس جنگ در نزدیکی آنها به مخاطره افتاده است.
در هفتهها و ماههای پیش از حمله ۷ اکتبر، سیاست گذاران چند کشور عربی منطقه توجه خود را معطوف ابتکارات منطقهای در خصوص ارتباطات اقتصادی نظیر کوریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا کرده بودند که در نشست گروه بیست در ماه سپتامبر در دهلی نو اعلام شد. این کوریدور قرار بود هند و امارات را از طریق عربستان و اردن به اسرائیل و اروپا متصل نماید و تلاش دیگری از سوی دولت بایدن برای کنار هم قرار دادن شراکتهای منطقهای و ایجاد یک مرکز ثقل ژئواکونومیک جدید به شمار میرفت. تلاشهای هماهنگ برای زمینه سازی جهت یک توافق عادی سازی بین عربستان و اسرائیل نیز در همین راستا انجام میگرفت، زیرا کاخ سفید به دنبال مقابله با نفوذ چین در منطقه بود.
جنگ غزه در شش ماه اخیر بسیاری از این مفروضات را که ظاهرا در ذهن سیاست گذاران آمریکا، اسرائیل و کشورهای حاشیه خلیج فارس تقویت شده بود بر هم زد. مفهومی که در توافقات ابراهیم نیز دنبال میشد و تصور این بود که میتوان یک رویکرد ایجاد مصالحه پایدار را دنبال نمود، به جهت در گرفتن طولانیترین و مرگبارترین جنگ بین اسرائیلیها و فلسطینیان از سال ۴۹-۱۹۴۸ تاکنون به شدت تضعیف شده است.
هیچ یک از دولتهای منطقه تمایلی به تحریک یا شعله ور کردن تنشهای منطقهای ندارد. مصالحه محتاطانه این کشورها با ایران از جمله توافقی که ایران و عربستان در مارس ۲۰۲۳ با میانجیگری چین به امضا رسید با دوامتر و پایدارتر از چیزی بوده که بسیاری انتظارش را داشتند. بحرین در این میان تنها کشور عربی حاشیه خلیج فارس است که به طور کامل اقدام به ترمیم روابط با ایران نکرده است. واکنشهای پایتختهای عربی به وضعیت امنیتی در یمن و دریای سرخ نشان میدهد که مواضع این کشورها تا چه اندازه تغییر کرده و از جهت گیریهای آنها در فاصله سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲ فاصله گرفته است. حوثیها نیز ترجیح داده اند به جای هدف قرار دادن غیرنظامیان و زیرساختها در عربستان و امارات، به کشتیرانی بین المللی در دریای سرخ حمله کنند. به نظر میرسد که نه ریاض و نه ابوظبی تمایلی به از سرگیری تنشها با حوثیها پس از برقراری یک آتش بس موقت در آوریل ۲۰۲۲ ندارند.
تنها بحرین تصمیم گرفته در ائتلاف دریایی به رهبری آمریکا که در دسامبر ۲۰۲۳ برای مقابله با حملات حوثیها شکل گرفت مشارکت نماید، البته مشارکت منامه نیز بیش از آنکه عملیاتی باشد، اداری بوده است. جالب توجه اینکه عملیاتهای انجام شده علیه مواضع حوثیها از ناوهای هواپیما بر و ناوچههای آمریکایی مستقر در دریای سرخ و پایگاههای بریتانیا در قبرس انجام گرفته و نه از تاسیسات دفاعی واقع در کشورهای حاشیه خلیج فارس و این کشورها از این طریق تلاش کرده اند فاصله خود را با ائتلاف آمریکایی بریتانیایی در خصوص یمن حفظ نمایند.
از این رو به نظر میرسد که رهبران کشورهای حاشیه خلیج فارس در حال حرکت بر روی یک لبه باریک و حفظ توازن میان عدم افزایش تنش با ایران از یک سو و به حداقل رساندن پتانسیل افزایش تنش منطقهای توسط اسرائیل از سوی دیگر هستند. چالشی که کشورهای حاشیه خلیج فارس با آن مواجه اند، عدم برخورداری از اهرم فشار لازم برای تاثیرگذاری بر تصمیماتی است که میتواند پیامدهای منطقهای گستردهای به دنبال داشته باشد. وقوع جنگی بین ایران و اسرائیل آنها را به معنای واقعی کلمه در خط آتش دو طرف قرار میدهد و احتمالا تلاش این کشورها برای ترسیم تصویری مثبت از منطقه به عنوان مکانی امن برای زندگی، کار و تجارت که پروژههای بزرگ اقتصادی میتواند در ان انجام گیرد را به باد خواهد داد.
ریسک زدایی در کشاورهای حاشیه خلیج فارس به یک شعار تبدیل شده و برای محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان پیشبرد پروژههای عظیم مرتبط با چشم انداز ۲۰۳۰، اولویتی است که هرگونه تنش منطقهای آن را به خطر خواهد انداخت. عربستان، امارات و قطر هر کدام به شیوه خود روی پروژههای توسعهای جدید خود متمرکز هستند که میتواند موقعیت آنها به عنوان قطبهایی کلیدی در اقتصاد جهانی را تقویت نماید. اولویت فوری تصمیم گیریان در این کشورها همچنین بررسی دقیق عملکرد سامانه دفاعی اسرائیل در برابر موشکها و پهپادهای ایران است تا درسهایی را برای استفاده در سامانههای دفاعی خود بیاموزند.
هنوز خیلی زود است که بخواهیم بگوییم آیا تحولات اول تا ۱۹ آوریل فاز جدیدی از جنگ اسرائیل و حماس تلقی میشود یا به معنای جابجا شدن مرزهای افزایش تنش در منطقه است. چرخه قبلی خشونت شامل ترور ژنرال سلیمانی و حمله به پایگاه نظامی عین الاسد در عراق منجر به یک جنگ گسترده نشد.
در سال ۲۰۲۰ مقامهای ارشد سعودی و اماراتی خواهان اجتناب از افزایش تنش شدند و احتمالا تحلیل غالب این باشد که در آوریل ۲۰۲۴ هم منطقه توانسته از یک جنگ احتمالی دیگر اجتناب ورزد. اما چنین رویاروییهای دورهای بین دشمنان منطقهای منجر به یک بازی ژئوپلتیک با ماهیت رولت روسی میشود که میتواند ایران و اسرائیل را به این نتیجه گیری برساند که وقوع جنگی در آینده محتملتر از گذشته شده است و در هر صورت دیر یا زود رخ خواهد داد.
شمشیر دموکلوس بالای سر منطقه قرار دارد، اما رهبران پایتختهای عربی هیچ عاملیتی در زمان فرود آمدن آن ندارند. آنها میتوانند از کانالهای پشت پرده و ایفای نقش میانجیگری ریسک اشتباهات محاسباتی و سوء تفاهمات احتمالی را کاهش دهند و در عین حال تلاش برای دستیابی به یک آتش بس پایدار در نوار غزه را تداوم ببخشند.